Misschien was je al een Yogabeoefenaar vooraleer je dit boekje in handen kreeg. Ga rustig door met je Asanas (houdingen), Shavasana (lijkhouding, ontspanning) en Pranayama (ademhalingsoefeningen). Maar doe dat erg ontspannen en wees bewust van je lichaam, niet van de vorm, maar louter van de ervaring ervan. Wees rustvol bewust van wat er in je omgaat, zonder daarop in te grijpen. Want, onthoud het, conceptloos gewaar zijn, is jezelf zijn.

R.G.XXVI 18

Er is in jezelf een Stilte, een stilte die je niet maakt, maar die er altijd is. Zoek die Stilte en vestig je daarin, zonder woorden en verwachtingen, in puur gewaarzijn, in een complete aanvaarding van alle ervaringen zoals ze zijn.

Was je nog geen beoefenaar van Asanas, Pranayama enz., dan vind je daar onder meer in "Wegwijs in Yoga" alle nodige informatie over. Een goede keuze: eerst enkele losmaakoefeningen, dan Bhoejangasana, Padahastasana, Sarvangasana, Matsyasanaen, Matsyendrasana of gemakkelijke variaties daarvan. Ook wat ontspanning en

eenvoudige ademhalingsoefeningen... Die dingen zijn erg belangrijk, omdat je lichamelijke conditie een belangrijke rol speelt in je algemeen welzijn. Doen dus!

Aan depressieve, futloze mensen geven we overigens de raad dagelijks een lange, fikse wandeling te maken en daarbij ontspannen en diep te ademen. Ook minstens 12 maal Groet aan de Zon (zie "Wegwijs in Yoga"); dit moet systematisch aangeleerd worden en moet dagelijks op het programma. Die dingen effenen de weg naar genezing, zeker met wat steun van de omgeving of een Yogavriend.

Kalmeer- en slaappillen, weg ermee! Desnoods is er enige desintoxicatie of ontgiftiging nodig, bij voorbeeld met Arsenicum MK (raadpleeg een homeopaat) en kunnen de pillen zo nodig vervangen worden door onschadelijke, natuurlijke en niet-verslavende middelen. Bijna altijd kom je er zonder meer vanaf met lange wandelingen.

Pranayama, ontspanning en een nieuwe kijk op je leven dank zij deze Yoga, vitaminen B en PP, Avena Sativa en dergelijke dingen zorgen voor een vlotte overgang.

Begrijp vooral dat kalmeer- en slaappillen je problemen niet genezen, maar tijdelijk verdringen en onderdrukken. Je wordt er alleen maar slechter van. Je verknalt je zenuwen en je bewustzijn. Daarom, weg ermee!

Wat zelfonderzoek en vele dingen relativeren in het licht van ware Yoga, helpen je heef wat rustiger te zijn. Enkele nuttige tips helpen daarbij.

Plan je werk zorgvuldig. Maak er 's morgens beslist wat tijd voor om al je dagtaken in orde van belangrijkheid netjes op papier te zetten. Maak dan je bureau of werkruimte leeg en werk alle taken één na één af.

Spaar je geheugen, houd een agenda bij.

Ontvang je veel telefoons, schrijf dan alles op papiertjes, die je vastpint op een spijker. Werk die notaatjes op vaste tijden rustig af.

Zelf bellen: eerst even deconcentreren en alles wat je te zeggen en te vragen hebt op een rijtje zetten, liefst op papier.

Geef je eventueel leiding aan mensen, vermijd dan een vloed van contacten door een dagelijkse korte bespreking en een wekelijkse werkvergadering.

Orde en netheid sparen veel tijd en... je zenuwen.

En zo kun je je werk organiseren en al te veel geloop, van de hak op de tak springen en heel wat conflicten vermijden. Dat vraagt oorspronkelijk wel wat aandacht, maar gaandeweg wordt je geest, en later je bewustzijn, heel wat vrijer. En dat is erg nodig.

Een goede rustige dag gehad ? Beloon jezelf dan maar eens met een of ander verzetje.

Yoga bezit een heel arsenaal aan middelen om je rustiger en tevredener te maken.

Ontspanning is daar een voorbeeld van. Met diepgaande ontspanning, tot op de bodem, kan er ontzaglijk veel veranderen in jezelf en leg je de basis voor het doorbreken van alle zelfvervreemding.

Een heel diepe ontspanning zou zo kunnen verlopen.

Ga liggen op de rug in je luie stoel, de voeten wat gespreid, de armen wat verwijderd van het lichaam, de handpalmen naar boven gekeerd.

Adem wat dieper dan normaal, met het gevoel dat met de uitademing alle spanningen uit je wegvloeien.

Steunend op de schouders en de hielen, hef je je hele lichaam omhoog terwijl je alle spieren keihard aanspant. Drijf die spanning op en laat plots het lichaam door zijn eigen gewicht ontspannen neerploffen. Eventueel nog eens herhalen. Zo nodig de spieren van armen en benen wat losschudden.

Dan word je rustig bewust van het lichaam, niet van de vorm, maar louter van de ervaring ervan. Span dan de billen, het zitvlak, keihard aan en... los!

Dan rustig diep, diep inademen... even de adem inhouden en... zucht. Doe dat tweemaal.

Span dan alle spieren van het gezicht keihard aan, en... los. En rol tenslotte ontspannen het hoofd van links naar rechts. Eventueel nog even de schoudertoppen van de grond heffen en ontspannen, om de rug en de nekspieren in een ontspannen houding te krijgen.

Zeg dan bij jezelf: straks mag ik diep, diep wegglijden in een bodemloze, gedachtenloze ontspanning, maar inmiddels zal ik alle instructies nauwgezet uitvoeren.

Wees je dan achtereenvolgens heel even bewust van de rechterduim, wijsvinger, middenvinger, ringvinger, pink, vingers samen, handpalm, pols, elleboog, schouder, oksel, rechterdeel van de romp, rechterdeel van het bekken, rechterdij, knie, onderbeen, enkel, hiel, voetzool, grote teen, tweede teen, derde teen, vierde teen en kleine teen.

Hetzelfde links. Dan rechterschouderblad, linkerschouderblad, hele rug, zitvlak, hele rugzijde van het lichaam, het achterhoofd dat zwaar op de grond rust, de hele schedel, de hersenen, de slapen, het voorhoofd, rechterwenkbrauw, linkerwenkbrauw, de ruimte tussen de wenkbrauwen, rechteroog, linkeroog, neus, rechterwang, linkerwang, bovenlip, onderlip, lippen samen, mond-, neus-en keelholte, kin keel, rechterdeel van de borst, linkerdeel van de borst, hartstreek, navel, buik en het hele lichaam.

Dat alles herhaal je tweemaal, de eerste maal vlug, de tweede maal iets rustiger.

Vestig dan je aandacht in de grote tenen, want daardoor word je je bewust van alle zenuwen en vezels in de voeten en voel je dat daar een ontspanning doorheen gaat van de grote tenen tot de enkels. Door bewust te zijn van je enkels gaat er een ontspanning tot in het midden van het onderbeen. En zo ga je door: het midden van het onderbeen, punt onder de knie, knie. Door bewust te zijn van de liezen gaat er een ontspanning in de onderbuik die lekker warm en ontspannen aanvoelt. Door bewust te zijn van de navel wordt de maagstreek lekker warm. Door bewust te zijn van het hart ontspant de hele borst.

Keelholte. Op dit ogenblik is het hele lichaam, de armen inbegrepen, gedragen, leeg en lekker ontspannen. Door bewust te zijn van de keelholte gaat de adem vanzelf vrij en rustig vloeien. Blijf bewust van de adem zonder onderbreking.

Wees dan bewust van de basis van de tong (het spraakcentrum dat ontspant), het topje van de neus, de ogen en de ruimte tussen de wenkbrauwen (je denkcentrum), het hele voorhoofd, de top van de schedel, de ruimte boven de schedel.

Het hele lichaam voelt nu gedragen en ontspannen aan. De armen ontspannen en gedragen, de benen ontspannen en gedragen, het hele lichaam ontspannen en gedragen... De armen worden lomer en lomer, de benen worden lomer en lomer...

De adem blijft rustig en vrij vloeien. Blijf daar rustig bewust van, niet van de lucht in de longen, maar louter van de ervaring van ademen, een bevrijdend gevoel dat door het hele lichaam gaat. Bewust ademen... Het ademt... Het ademt... Het ademt...

Glijd nu diep weg in een bodemloze, gedachteloze stilte. Als je slaapt denk je niet:

dat kan ook nu. Met elke tel dieper en dieper, van zeven tot één, op één rust je compleet in jezelf.

Blijf bewust ademen. Met elke inademing ga je helemaal open en zie je kleuren in jezelf...

Zeven, teken in gedachten het cijfertje zeven... Zeven, zeven... en rood.. zeven, zeven... Teken rustig zes, zes... oranje... zes, zes... Vijf, vijf... geel... vijf, vijf... Dieper is vier, vier, groen, vier, vier. Dieper is drie, drie, blauw, drie, drie. Dieper twee, twee, indigo, twee, twee. Eén, één, violet, één, één...

Ik laat je even rusten terwijl je nog dieper wegglijdt in een bodemloze slaap... Je bent verschrikkelijk moe, toch voel je je behaaglijk. Je voelt een diepe slaap over je heenkomen... Maar straks zul je wakker worden op het gegeven signaal.

Toch blijf je aandachtig luisteren... Aandachtig...

Van nu af aan heb je meer en meer het gevoel in jouw ruimte te zijn. Jouw ruimte, niet andermans ruimte. Daarin voel je je helemaal okee, lekker ontspannen en wezenlijk verbonden met alles in die ruimte... Je bent niet op de wereld om aan andermans verwachtingen te voldoen, maar om, in jouw ruimte, rustig jezelf te zijn...

Ik herhaal dat nogmaals... Luister heel heel aandachtig: van nu af aan......

Dan ga je nu rustig weer wakker worden in vijf tellen, van vijf tot één. Op één zul je helemaal wakker zijn...

Fris wakker, vijf. Zonder hoofdpijn, vier. Helemaal monter, drie. Helemaal ontspannen, twee. Nu ben je wakker, één.

Blijf nog eventjes rustig ontspannen liggen. In jouw ruimte. Helemaal okee...... Dan eens lekker geeuwen en rekken, de slaap uit de ogen wrijven...... Goeie morgen!

Die lange ontspanning zet je op een bandje, zodat je geen beroep hoeft te doen op je geheugen.

Beoefen die ontspanning 2 a 3 maal per week.

Na je oefeningen doe je een korte ontspanning met dezelfde inleiding, tot en met het roteren van de aandacht in alle lichaamsdelen. Wees dan even rustvol bewust van het hele lichaam (louter de ervaring ervan). Vergeet je lichaam en wordt bewust van de ervaring van de adem. Tel even de adem... Vergeet de adem en blijf rustvol gewaar van je ervaring, zoals ze is... Na enkele minuten weer bewust worden van de adem, het lichaam dat heel lekker, monter ontspannen en kerngezond aanvoelt. Dan geeuwen en rekken.

De korte ontspanning kun je zo dikwijls mogelijk doen: onder de middag, na je werk en zeker na je oefeningen.

Met elke ontspanning doorbreek je alle stress en alle zelfvervreemding. Het effect is wonderbaar. Vanzelfsprekend moet je alle oorzaken van stress bij je opzoeken: roken, koffie, te weinig slaap, te veel tv... En doe daar wat aan!

Reciteer je dagelijks de teksten van hoofdstuk drie? Heb je geluisterd naar de klok?

Heb je ontdekt waarom het lukt en waarom niet ? Ga daar rustig mee door. Alle dagen reciteren, alle dagen 10 minuten luisteren! Zonder falen.

En diep, diep ontspannen! Op tijd een frisse neus halen. Denken aan gezonde voeding. Af en toe bewust zijn van het feit dat je in jouw ruimte bent, verbonden met alle dingen. Je motieven onderzoeken enz.